1. Kara ograniczenia wolności:
Kara ograniczenia wolności może mieć postać nieodpłatnej pracy na cele społecznie użyteczne bądź potrąceń z wynagrodzenia za pracę, które są przekazywane na cel społeczny wskazany przez Sąd. Dodatkowo Sąd może nałożyć na skazanego inne obowiązki m.in.:
- informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
- przeproszenia pokrzywdzonego,
- wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
- wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
- powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
- poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych,
- powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
- powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób,
- opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
- innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.
Praca na cele społeczne może być wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w miesiącu. Natomiast potrącenia z wynagrodzenia za pracę mogą wynieść od 10 do 25 % wynagrodzenia w stosunku miesięcznym. Istotną kwestią jest brak możliwości rozwiązania umowy o pracę przez skazanego bez zgody Sądu.
2. Zastępcza kara pozbawienia wolności – istota i przesłanki:
Przesłanką orzeczenia przez Sąd zastępczej kary pozbawienia wolności na podstawie art. 65 k.k.w. jest uchylanie się przez skazanego od odbywania kary ograniczenia wolności. Nie jest możliwe orzeczenie zastępczej kary grzywny za karę ograniczenia wolności w myśl zasady aby kara zastępcza była surowsza od kary zastępowanej. W art. 65 § 1 KKW zrezygnowano z grzywny jako kary zastępczej w razie uchylania się przez skazanego od wykonywania kary ograniczenia wolności.
Jeśli, skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządza, a jeżeli uchyla się on od świadczenia pieniężnego lub obowiązków orzeczonych na podstawie art. 34 § 3 ustawy Kodeks karny, sąd może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności.
W pierwszym przypadku sąd obligatoryjnie zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Natomiast w drugim – podjęcie decyzji w tym przedmiocie pozostawiono dyskrecjonalnej ocenie sądu.
Rozpatrywany jest przez Sąd konkretny przypadek.
Sąd za każdym razem bierze się pod uwagę zwłaszcza postawy skazanego w toku odbywania kary.
Uchylanie się od odbywania kary ograniczenia wolności może mieć postać np. niepodjęcia wyznaczonej pracy, niesumiennego jej wykonywania, niepoddawania się rygorom wynikającym z oddania pod dozór lub nałożonych na skazanego obowiązków.
Katalog przyczyn stanowiących uchylanie się w rozumieniu art. 65 k.k.w. nie ma charakteru zamkniętego.
Skazany może w każdej chwili jak również w trakcie postępowania w przedmiocie zastępczej kary pozbawienia wolności m.in. złożyć oświadczenie (swoistego rodzaju promesę) o dalszym wykonywaniu kary ograniczenia wolności. W ten sposób Sąd wstrzyma wykonywanie zastępczej kary pozbawienia wolności.
Ponadto, w przypadku znalezienia pracy, może złożyć wniosek o zmianę formy kary ograniczenia wolności na dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia za pracę.
Oczywiście każdy przypadek jest inny, wymaga dokładnej analizy, jak również profesjonalnej pomocy prawnej.
3. Wymiar zastępczej kary pozbawienia wolności:
Artykuł 65 § 1 kkw stanowi, iż w razie gdy skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania. Przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności. Zamianie na karę zastępczą nie może podlegać cały wymiar kary ograniczenia wolności ustalony w wyroku. Sąd, działając w trybie art. 65 § 1 kkw, powinien przyjąć za podstawę rozstrzygnięcia tylko tę część kary, która nie została wykonana przez skazanego. Dokonywanie zamiany całego okresu kary ograniczenia wolności, ustalonego w orzeczeniu skazującym, na karę zastępczą, w sytuacji gdy znacząca część wymiaru pracy lub wyznaczonych obowiązków została wykonana, byłoby zatem rozwiązaniem niesprawiedliwym. Takie uzasadnienie znajdziemy w uchwale Sądu Najwyższego z 25 lutego 2002 r., sygn. I KZP 2/02.
Jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.
Na postanowienie w przedmiocie kary zastępczej przysługuje zażalenie.
