Wprowadzenie
W stosunku do osób uczestniczących w ruchu ruchu jak również popełniającą przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji Sąd oprócz kary stosuje jeden ze środków karnych jakim jest zakaz prowadzenia pojazdów. Zakaz prowadzenia pojazdów został wymieniony w art. 39 pkt. 3 kodeksu karnego.
Zazwyczaj dla osób skazanych orzeczenie tego środka stanowi znacznie większą dolegliwość niż sama kara, z uwagi na np. wykonywaną pracę, obowiązki rodzinne.
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się w latach, od roku do lat 15 (art. 43 § 1 kk). Możliwe jest jednak orzeczenie dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów.
Okres, na który orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za inne przestępstwo (art. 43 § 2a k.k.).
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 maja 2007 r. sygn. akt. VKK 67/07 orzekł, że sprawcą przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, wobec którego orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów przewidziany w art. 42 § 2 k.k., jest każda osoba uczestnicząca w ruchu (a więc nie tylko prowadząca pojazd mechaniczny a również prowadząca rower w stanie nietrzeźwości).
Nadto, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 lutego 2007 r. sygn. akt: III KK 478/06 podkreślił, że w art. 42 § 2 k.k. przewidziano obligatoryjne orzekanie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych określonego rodzaju lub nawet wszelkich pojazdów mechanicznych wobec sprawcy przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, który w czasie jego popełnienia był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, 174 i 177 k.k.
Zakres zakazu prowadzenia pojazdów
Art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami stanowi, że prawo jazdy nie może być wydane osobie w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu. Wyjątek stanowi przypadek orzeczenia sądu o wykonywaniu zakazu prowadzenia pojazdów w postaci, o której mowa w art. 182a § 1 Kodeksu karnego wykonawczego (tzw. blokada alkoholowa). Zgodnie z art. 12 ust. 2, przepis powyższy stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o wydanie lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy, a także o przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii:
1) B1 lub B – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2 lub A;
2) AM, A1, A2, A, C1, C, D1 lub D – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B;
3) B+E, C1+E, C+E, D1+E lub D+E – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B lub odpowiednio kategorii C1, C, D1 lub D.
W postanowieniu z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie sygn.akt: I KZP 29/13 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że jeżeli sąd orzekł o zakazie prowadzenia pojazdów, do kierowania którymi potrzebne jest prawo jazdy kategorii B, to kierowca nie dostanie dokumentu w zakresie innych kategorii, ale też zakaz ten nie rozciąga się na te uprawnienia, które wcześniej posiadał. Inaczej mówiąc, powołany przepis art. 12 w/w ustawy ma zastosowanie jedynie do osób, które dopiero ubiegają się o wydanie prawa jazdy, a nie do tych, które posiadają już stosowne uprawnienia do kierowania pojazdami. Nie ma więc racji stanowisko, iż przepisy powołanej ustawy wykluczają możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych z wyłączeniem pewnej ich kategorii.
Rozwiązanie:
W powyższej sytuacji , kodeks karny wykonawczy, przy spełnieniu określonych przesłanek, przewiduje (art. 182a k.k.w.):
- skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów lub
- uzyskanie pozwolenia Sądu na prowadzenie pojazdów wyposażonych w blokadę alkoholową.
Jeżeli zakaz prowadzenia pojazdów był wykonywany przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru, a w przypadku zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego na podstawie art. 42 § 3 lub 4 Kodeksu karnego przez okres co najmniej 10 lat, sąd może orzec o dalszym wykonywaniu tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową, o której mowa w art. 2 pkt 84 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1260 i 1926 oraz z 2018 r. poz. 79, 106, 138 i 317), jeżeli postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz zachowanie w okresie wykonywania środka karnego uzasadniają przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Przepis art. 182 § 1 stosuje się odpowiednio.
Głowny warunek formalny to fakt, że, skazany, wykonał połowę orzeczonego wymiaru środka karnego. Wówczas może zwrócić się do Sądu z wnioskiem o orzeczenie zmiany sposobu wykonywania środka karnego. Do przesłanek materialnych będących przedmiotem oceny Sądu jest: postawa skazanego, jego właściwości osobiste, jego warunki osobiste oraz zachowanie się skazanego w okresie wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów.
Sądem właściwym do złożenia wniosku jest Sąd I instancji – tj. właściwy Sąd, który wydał wyrok w I instancji i orzekł środek karny.
Na postanowienie sądu pierwszej instancji wydane na podstawie art. 182a § 1 albo 3 KKW przysługuje zażalenie skazanemu (art. 6 par. 1 k.k.w.) i prokuratorowi ( art. 21 k.k.w.).
Uznanie zakazu za wykonany
Na podstawie art. 84 kodeksu karnego istnieje również możliwość wnioskowania do Sądu o uznanie zakazu prowadzenia pojazdów za wykonany. Skazany musi wykazać, że przestrzegał porządku prawnego i zakaz ten był wykonywany przynajmniej przez rok.
Nie dotyczy to jednak przypadków, w których orzeczony zakaz związany był z popełnieniem przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, jeśli przestępstwo to zostało popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo – jeżeli sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art.: 173, 174 lub 177 kodeksu karnego.
Złamanie orzeczonego zakazu
Celem zakazu prowadzenia pojazdów, jest niedopuszczenie do prowadzenia pojazdów określonego rodzaju przez osoby, które kierując nimi stwarzają zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu. W Krajowym Rejestrze Karnym gromadzone są także dane o osobach, wobec których orzeczone zostały środki karne. Zgodnie zaś z art. 244 k.k., niestosowanie się do orzeczonego przez sąd zakazu w tym zakazu prowadzenia pojazdów, zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Przepis artykułu 244 kodeksu karnego ma na celu zapewnienie wykonalności orzeczeń każdego sądu – zarówno karnego, jak i cywilnego czy administracyjnego. Przy spełnieniu przesłanek z art. 37a k.k. możliwe jest orzeczenie zamiast kary pozbawienia wolności kary ograniczenia wolności bądź kary grzywny. Dodatkowo, z uwagi na to, że karalność za przestępstwo określone przepisem art. 244 kk nie przekracza 5 lat, w pewnych sytuacjach, gdy okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie budzą wątpliwości, sąd może rozważyć warunkowe umorzenie postępowania karnego.
W celu uzyskania porady prawnej i pomocy w Państwa sprawie należy skontaktować się z Kancelarią Adwokacką – Adw. Maią Kowalską-Złamaniec, celem umówienia spotkania i omówienia Państwa sprawy i dokonania wyboru najlepszego rozwiązania w Panstwa konretnym przypadku. Wielokrotnie przebieg całego postępowania zależy od interpretacji okoliczności zdarzenia, a właściwie skonstruowana linia obrony może doprowadzić do wydania korzystniejszego wyroku.
