Umowy darowizny są jednym z najczęściej zawieranych stosunków prawnych, w szczególności między członkami rodziny. Nie jest jednak tak, że to czynność zupełnie ostateczna i nieodwracalna. Prawo przewiduje bowiem instytucję rażącej niewdzięczności obdarowanego o specyficznych konsekwencjach.
Rażąca niewdzięczność obdarowanego – co to jest?
Warto zacząć od wyjaśnienia tytułowego pojęcia. Rażąca niewdzięczność obdarowanego jest uregulowana w art. 898 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego brzmieniem, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Treść przepisu brzmi jednak dość ogólnie, nie definiując znaczenia owej rażącej niewdzięczności.
Aby sprecyzować rozumienie tego pojęcia, trzeba posiłkować się zarówno stanowiskiem doktryny, jak i orzecznictwa. W obu przypadkach przyjmuje się, że są to zachowania obdarowanego, które stanowią pogwałcenie osobistych stosunków z darczyńcą lub są powiązane z popełnieniem przestępstwa, którego jest on ofiarą. Słowem, chodzi o gesty nieprzyjacielskie lub wrogie. Nie dotyczy to jednak incydentalnych, drobnych kłótni.
Zajmując się prawem cywilnym w Rzeszowie, pragnę zaznaczyć, że każda sytuacja jest inna. W związku z tym, aby stwierdzić, czy doszło do rażącego naruszenia ze strony obdarowanego, niezbędna jest dogłębna analiza danych okoliczności.
Jakie są skutki uznania, że obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności?
Jak już zostało wspomniane, głównym skutkiem jest możliwość odwołania darowizny przez darczyńcę. Co istotne, nie ma wówczas znaczenia, czy jej przedmiot został już wydany obdarowanemu, czy też nie. W tym celu darczyńca musi złożyć oświadczenie o odwołaniu przed obdarowanym. W braku porozumienia niezbędne okaże się wszczęcie postępowania.
